Wszy - objawy, leczenie i zapobiegania wszawicy u dzieci i dorosłych [WYJAŚNIAMY]

 

Autor

MONIKA WASILONEK

data publikacji: 28.10.2022, 10:43

Sebastian Kaulitzki / Shutterstock

Wszy i wszawica — podstawowe informacje

Wszawica jest określana jako choroba pasożytnicza, która wywoływana jest przez dwa gatunki wszy, czyli wesz ludzką, wesz łonową i wesz odzieżową. Obydwa wymienione gatunki występują na całym świecie i pasożytują jedynie na owłosionej skórze człowieka. Wesz ludzka to niewielki owad, którego wielkość nie przekracza 4,5 milimetra. Owady te są pozbawione skrzydeł i zazwyczaj przybierają barwy szarości. Jednakże wszy wyróżniają się niepospolitą cechą, jaką jest mimetyzm, co oznacza, że kolor swojego odwłoku upodobniają do koloru włosów osoby, na której pasożytują. Między innymi dlatego tak trudno jest rozpoznać pierwsze objawy wszawicy.

Wszawica najczęściej jest kojarzona z biedą, patologią i ubóstwem. Nierzadko też nazywa się ją chorobą włóczęgów. Jak się jednak okazuje, z racji, iż wszy bardzo szybko się rozprzestrzeniają, problem ten dotyczy praktycznie każdego zakątka świata, a także osób, które nie narzekają na swój status materialny. Wielu rodzicom z trudem przychodzi przyznanie faktu, że ich dziecko jest nosicielem wszy. To generuje poważny problem w społeczności innych dzieci, które otaczają dziecko w przedszkolu, szkole czy na wspólnym podwórku. W ten sposób coraz więcej osób zaraża się wszawicą, łącznie z osobami dorosłymi, które niewątpliwie dbają o higienę.

Wszy, które zagnieżdżą się na głowie swojego żywiciela, składają jaja nazywane gnidami. Jaja są przyspawane do włosów specjalną wydzieliną, dlatego bardzo trudno jest się ich pozbyć. W okresie jednego miesiąca samica wszy może złożyć ok. 300 jaj, czas wylęgania natomiast wynosi ok. 7-8 dni. Po 17-18 dniach wszy osiągają zdolność rozmnażania się, a w kolejnych dniach mogą składać kolejne jaja. Wszy obumierają po ok. 32-32 dniach żerowania na głowie człowieka. Czynnikami, jakie sprzyjają rozwojowi wszawicy są wysoka temperatura oraz wilgotność otoczenia. W związku z powyższym wszy szybko zadomowią się na skórze głowy, na której znajduje się pot i związany z nim kwas mlekowy.

Chcesz dowiedzieć się więcej o budowie i wyglądzie wszy? Przeczytaj: Jak wygląda wesz?

Czym jest spowodowana wszawica?

Pojawienie się wszy u dziecka nie jest kwestią braku higieny. Wesz głowowa może pojawić się u każdego, a gęstość oraz długość włosów nie mają znaczenia — wystarczy jedynie krótki kontakt z włosami osoby zarażonej. W myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” regularnie należy sprawdzać stan skóry głowy swojego dziecka pod kątem wystąpienia „nieproszonych gości”.

Wszawicą najczęściej zarażają się dzieci w wieku od 3 do 12 lat. Zarażenie jest efektem bezpośredniego kontaktu oraz nie w pełni wyrobionych nawyków higienicznych związanych ze stosowaniem wspólnych przedmiotów. Większe ryzyko zarażenia wszawicą występuje u dzieci i dorosłych stosujących wspólne grzebienie, szczotki, spinki, ubrania czy nakrycia głowy. Dotyczy to także zabaw wspólnymi zabawkami czy leżakowania w przedszkolach na materacach przylegających do siebie. Ryzyko wszawicy wzrasta w przedszkolach, gdy dzieci korzystają z kocy czy pluszowych poduszek.

Wszy - jak rozpoznać wszawicę?

O ile zazwyczaj trudno jest na pierwszy rzut oka dostrzec wszy we włosach swoich czy dziecka, to bardzo łatwo rozpoznać ich obecność przez uporczywe swędzenie skóry głowy. Najczęściej silne swędzenie występuje tam, gdzie wszy występują najliczniej, czyli w okolicy skroniowej, ciemieniowej i potylicznej głowy. Dodatkowym objawem jest zaczerwienienie skóry głowy, zwłaszcza na linii włosów albo za uszami.

Ponadto częste drapania swędzących miejsc powoduje stan zapalny skóry oraz zakażenia bakteryjne. Na skórze pojawiają się drobne ranki, z których może wyciekać ropna wydzielina. W skrajnym przypadku wszawicy na głowie osoby zarażonej może ukształtować się kołtun, który jest efektem zlepienia włosów ropno-surowiczą wydzieliną.

U niektórych osób zarażonych wszawicą następuje powiększenie węzłów chłonnych, np. za uszami. Przyglądając się włosom osoby zarażonej można również zauważyć przyczepione do włosów jaja wszy, które mają długość ok. 1 milimetra. Bardzo ważne jest, aby nie bagatelizować pierwszych objawów wszawicy, zwłaszcza jeśli choruje dziecko. Przede wszystkim należy zawiadomić wychowawcę, a także władze placówki, do której uczęszcza dziecko, w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się choroby. Wbrew temu co sądzi społeczeństwo – wszawica to powszechne zjawisko.

Ważne! Wszy składają jaja u nasady włosa. Dlatego im dalej jaja wszy są położone od skóry głowy, tym dłużej trwa wszawica u chorego.

Wszy u dzieci - co należy wiedzieć?

Jak już zostało wspomniane wszawica jest chorobą, która najczęściej dotyczy dzieci w wieku od 3 do 12 lat. Należy pamiętać, że wszy nie skaczą, nie latają ani też nie pasożytują w sierści zwierząt. Aby dziecko mogło się zarazić wszawicą musi mieć bezpośredni kontakt z osobą, która jest nosicielem wszy. Wszawica u dzieci jest dość powszechnym zjawiskiem, co jest rezultatem wspólnych zabaw czy stosowaniem tych samych szczotek i grzebieni.

Jeżeli pomimo stosowanych środków ostrożności i dokładnej higieny dziecko zarazi się wszawicą, nie można lekceważyć tego faktu. Zgłoszenie zakażenia dyrekcji czy nauczycielowi pozwoli uniknąć rozprzestrzeniania się wszawicy.

Niestety, ale w przypadku dzieci nie wystarczy jedynie pozbyć się wszy z włosów. Rodzice muszą zniszczyć możliwe źródła zakażeń. Dlatego też zabawki, ręczniki, koce, pościel czy inne rzeczy osobiste dziecka należy wyprać w pralce w temperaturze minimum 60 stopni Celsjusza. Rzeczy, których nie da się wyprać bądź zdezynfekować w inny sposób, należy włożyć do plastikowego worka, szczelnie zamknąć i odłożyć na okres dwa tygodni. Po tym czasie problem wszy powinien zostać wyeliminowany.

Wszy - możliwe sposoby leczenia wszawicy

1. Preparaty z apteki na wszy - pierwszą metodą leczenia są preparaty dostępne w aptekach. Wybór jest szeroki – w ofercie znajdziemy szampony, płyny i lotiony. Wiele z nich można stosować już u kilkumiesięcznych dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących piersią. Typowy szampon na wszy stosuje się zazwyczaj dwukrotnie. Po pierwszym umyciu głowy - włosy należy dokładnie wyczesać, usuwając w ten sposób martwe wszy i gnidy. Mniej więcej po tygodniu - dla pewności całą procedurę trzeba powtórzyć.

1. Chociaż wszy przenoszone są przez bezpośredni kontakt włosów – to walka z pasożytami powinna mieć charakter kompleksowy. Jeśli jedna osoba w rodzinie jest zarażona, należy przyjąć, że pozostali domownicy również. W związku z czym ich głowy powinny przejść gruntowny przegląd.
2. Dopełnieniem leczenia z wykorzystaniem produktów aptecznych mogą być metody domowe na wszy. Należy jednak pamiętać, że o ich skuteczności decyduje regularność. Jedną z nich jest nietypowy duet, czyli połączenie majonezu z octem w proporcji 2:1. Do powstałej mazi dodaje się kilka kropli olejku eterycznego z drzewa herbacianego, który jest naturalnym środkiem owadobójczym, skutecznie pomagającym w pozbyciu się wszy u dziecka. „Majonezową pastę” dokładnie rozprowadza się na włosach i skórze głowy, a po kilku godzinach spłukuje ciepłą wodą. Czynność powtarza się codziennie przez tydzień.
3. Olejki i grzebień - nie musi być elektroniczny, wystarczy, że będzie gęsty i metalowy. Przy wyczesywaniu wszy z głowy dziecka można wykorzystać właściwości olejków eterycznych: jaśminowego, herbacianego, lawendowego lub eukaliptusowego. Kilka kropli olejku miesza się z oliwą z oliwek i wciera w skórę głowy. Po upływie 30 minut spłukuje się włosy ciepłą wodą i bardzo dokładnie, miejsce po miejscu, rozdziela kolejne pasma, przeczesując wilgotne włosy. Po wszystkim należy umyć grzebień w wodzie z mydłem, żeby nie dopuścić do ponownego zakażenia.
4. W walce z przebiegłym pasożytem pomoże też „must have” każdej kuchni, czyli oliwa z oliwek, która skutecznie udusi wszy. Wystarczy, że podgrzeje się oliwę, a kiedy osiągnie odpowiednią temperaturę kolistymi ruchami wetrze się w skórę głowy, a na głowę dziecka nałoży się czepek kąpielowy. Najlepsze efekty przynosi pozostawienie preparatu na noc. Rano spłukuje się włosy dziecka ciepłą wodą i dokładnie wyczesuje się grzebieniem. Zabieg powtarza się przez trzy dni z rzędu.
5. Stosowanie odstraszaczy na wszy - poza regularną kontrolą w ramach profilaktyki można skorzystać z produktów zapobiegających wszawicy. Najczęściej mają postać płynów, lotionów lub aerozoli, a w ich składzie znajdują się naturalne składniki i olejki (rozmaryn, lawenda, mentol), które z jednej strony odstraszają wszy i owady, a z drugiej dbają o zdrowy wygląd i dobry stan włosów. Aromaterapię wykorzystują także „gumki do włosów przeciw wszawicy”. Są one nasączone olejkami eterycznymi, które parując pod wpływem ciepła wydzielanego przez skórę tworzą strefę ochronną wokół głowy użytkownika. Tylko należy pamiętać, że nie należy ich moczyć.
6. Czy wszy przenoszą jakieś choroby?

Wesz ludzka poza powodowaniem wszawicy może powodować również inne choroby u zarażonej osoby. Szczególnie groźna dla człowieka jest wesz odzieżowa, która może być przenosić tyfusa plamistego, gorączkę okopową oraz dur powrotny. Choroby przenoszone przez wszy występują zazwyczaj w miejscach klęsk żywiołowych, kiedy wszawica rozpowszechnia się na taką skalę, że staje się problemem znacznej części społeczeństwa.

Profilaktyka - czyli jak zapobiegać wszawicy?

Jak w każdym przypadku, tak i przy wszawicy, zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać zarażeniu niż je wyleczyć. Najważniejsze jest częste mycie głowy oraz kontrolowanie skóry i włosów dziecka oraz swoich. Należy również interesować się higieną i warunkami panującymi w przedszkolu czy szkole, do których uczęszcza dziecko. Dbałość o szczególną higienę dotyczy z resztą wszystkich miejsc, z których korzystają ludzie z różnych środowisk. Dlatego też należy zachować ostrożność w przypadku pobytu w hotelach czy korzystaniu z usług fryzjerskich.

Profilaktycznie warto stosować Kwiat wrotyczu, nacierając naparem z niego włosy i ciało.

Bardzo ważna jest edukacja na temat właściwych nawyków higienicznych. Dziecku warto wytłumaczyć, że nie powinno korzystać ze wspólnego grzebienia czy szczotki wraz z innymi dziećmi.

Aby zapobiec wszawicy, warto stosować się do kilku prostych zasad:

1. systematycznie przeglądaj włosy dziecka — zwłaszcza w okolicach karku, skroni, za uszami;
2. pamiętaj o codziennym wyczesywaniu włosów;
3. podczas zabawy z innymi dziećmi, treningów, zajęć grupowych, upnij lub zwiąż włosy dziecka;
4. edukuj dzieci w kwestii przestrzegania zasad higieny osobistej;
5. uczulaj dzieci, aby nie wymieniały się z rówieśnikami rzeczami osobistymi.

---

Szkarlatyna – przyczyny, objawy, leczenie szkarlatyny

Szkarlatyna (płonica) jest zakaźną chorobą bakteryjną wywołaną przez paciorkowce, przenoszącą się drogą kropelkową. Najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Charakterystyczne objawy szkarlatyny to drobna czerwona plamkowa wysypka blednąca pod wpływem ucisku oraz charakterystyczny wygląd języka. Po przebyciu choroby uzyskuje się trwałą odporność. Jak sprawdzić czy dziecko ma płonicę i jak ją leczyć?

Czym jest szkarlatyna (płonica)?

Płonica, czyli inaczej szkarlatyna, jest chorobą bakteryjną wywoływaną przez niektóre szczepy paciorkowców. To szczególna postać zlokalizowanego lub uogólnionego zakażenia szczepami paciorkowców ropnych przebiegająca z objawową toksemią, stanowiącą przyczynę charakterystycznych zmian na skórze i błonach śluzowych oraz różnych objawów ze strony innych narządów. Występuje ona u osób wrażliwych na działanie egzotoksyn A, B lub C wytwarzanych przez paciorkowce z grupy A. Pojawiająca się wysypka jest reakcją nadwrażliwości nabytą po poprzedniej ekspozycji na toksynę. Jedynym sposobem zapobiegania przed zachorowaniem jest unikanie kontaktu z osobami chorymi. Powinny być one izolowane przez 24 godziny od rozpoczęcia leczenia właściwym antybiotykiem. Po upłynięciu doby od wdrożenia antybiotykoterapii, zakaźność spada.

Przyczyny szkarlatyny

Przyczyną szkarlatyny jest zakażenie bakterią - paciorkowcem Streptococcus pyogenes z grupy A, które wytwarzają toksynę erytrogenną. Źródłem zakażenia może być osoba chora na płonicę, paciorkowcowe zapalenie gardła lub zdrowy nosiciel paciorkowca. Często występuje u dzieci w wieku przedszkolnym, u 4-6 latków. Szacuje się, że w Polsce ilość przypadków płonicy wynosi około 70/100 000. Zarazić można się:

• bezpośrednio od osoby chorej drogą kropelkową
• bezpośrednio od zdrowego nosiciela
• pośrednio przez odzież i przedmioty używane przez chorego

Zakażeniom sprzyja niska odporność, niedostateczna higiena, niski status ekonomiczny oraz znaczne zagęszczenie w przedszkolach i szkołach. Nie ma szczepionki chroniącej przed zachorowaniem na szkarlatynę.

Objawy szkarlatyny

Okres wylęgania choroby wynosi 1-3 dni. Po tym okresie, obserwuje się nagłe podwyższenie temperatury ciała i złe samopoczucie. U dzieci często występują wymioty. Wraz z wysoką gorączką, dochodzącą do 40 stopni, pojawia się charakterystyczna wysypka plamkowo-grudkowa lub czerwono-plamkowa obejmująca całe ciało poza trójkątem pomiędzy fałdami policzkowymi (trójkąt Fiłatowa). Nie rozwija się na powierzchniach dłoniowych rąk i podeszwowych stóp. Początkowo, pojawia się w tułowiu i rozprzestrzenia na inne części ciała. Szczególne zagęszczenie zmian skórnych jest w zgięciach łokciowych i kolanowych, dołach pachowych, na brzuchu i pośladkach. Plamki mają tendencje do zlewania się. Skóra jest szorstka, występuje rumień. Przy ucisku skóry, wysypka krótkotrwale znika i uwidacznia się żółto podbarwione tło. W zdecydowanej większości przypadków zmiany występują również w gardle - zaczerwienienie, powiększenie migdałków podniebiennych. Mogą wystąpić bóle brzucha i przejściowa biegunka. W przypadkach z anginą pojawia się silny ból gardła, któremu towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przednich. Wysypka płonicza zanika po kilku dniach, stopniowo. Bardzo rzadko utrzymuje się dłużej niż 7 dni.

W przebiegu szkarlatyny język jest początkowo pokryty białym nalotem, a po 2 dniach oczyszcza się i robi jaskrawoczerwony (malinowy język) z wyraźnie uwypuklonymi brodawkami i kubkami smakowymi. Ponadto na błonach śluzowych jamy ustnej może występować osutka, w postaci żywoczerwonych plamek na łukach podniebiennych i podniebieniu miękkim. Po kilku dniach od zaniku wysypki występuje bardzo charakterystyczne dla płonicy, płatowe łuszczenie skóry. Na twarzy pojawia się po około tygodniu od początku choroby, po 14 dniach na tułowiu i po 21 dniach na stopach i dłoniach. Złuszczanie występuje jedynie u części chorych. W badaniach krwi obwodowej notuje się leukocytozę obojętnochłonną, natomiast po 2 tygodniach leukocytozę eozynofilową. Nie występują objawy takie jak katar, kaszel, zapalenie spojówek. Podsumowując, charakterystyczne objawy płonicy to:

• gorączka
• język malinowy
• żywoczerwone drobne plamki na skórze (wysypka płonicza)
• zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej
• bóle brzucha
• wymioty
• biegunka

Szkarlatyna u dzieci

Szkarlatyna najczęściej występuje u dzieci w wieku 4-6 lat. Niemowlęta do 6 miesiąca życia nie chorują ze względu na odporność wrodzoną, dzięki przeciwciałom przekazanym im przez matkę podczas ciąży. W przebiegu choroby poza językiem malinowym, wysypką płoniczą i gorączką, występują często bóle brzucha i inne zaburzenia ze strony układu pokarmowego - wymioty, biegunka. Szkarlatyna u dziecka może mieć różny przebieg - od bardzo łagodnego, do ostrego. Zależy to od wielu czynników: odporność, ogólny stan zdrowia, warunki życia. Ze względu na wysoką gorączkę, dziecko w trakcie choroby wymaga szczególnej opieki. Należy dbać o odpowiednie nawadnianie, przyjmowanie wartościowych posiłków oraz odpoczynek. U dzieci, szkarlatyna ma z reguły lżejszy przebieg niż u osób dorosłych.

Szkarlatyna u dorosłych

Płonica u osób dorosłych występuje sporadycznie. Ma wówczas ostry początek objawów. Rzadko prowadzi do powstania powikłań. Objawia się gorączką, wysypką skórną i bólem gardła. W niektórych przypadkach może dojść do uszkodzenia mięśnia sercowego, wątroby lub nerek przez toksynę produkowaną przez paciorkowce. Występująca w ciąży nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla kobiety ciężarnej i dziecka. Podobnie jak u innych osób dorosłych, stosuje się antybiotyki i leki obniżające gorączkę.

Szkarlatyna - rozpoznanie

W diagnostyce szkarlatyny poza obrazem klinicznym wskazującym na chorobę, wykonuje się badania mikrobiologiczne - wymaz z gardła z celu wyhodowania paciorkowca. W wymazie z gardła wykrywa się antygen, a w okresie zdrowienia podwyższony poziom ASO w surowicy krwi. Płonicę różnicuje się z anginą, różyczką, odrą, zespołem szkarlatynopodobnym w przebiegu zakażenia gronkowcem złocistym oraz polekowym odczynem toksyczno-alergicznym.

Powikłania szkarlatyny

Obecnie przebieg choroby jest znacznie łagodniejszy niż przed laty. Powikłania występują rzadko. Wśród nich można wymienić m.in. zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie, kłębuszkowe zapalenie nerek, stawów, zapalenie ucha środkowego, a nawet zapalenie mięśnia sercowego i wsierdzia i gorączkę reumatyczną. Jeśli nie zostanie podjęte skuteczne leczenie, może rozwinąć się sepsa, zespół wstrząsu septycznego, ropnie, martwica głębszych warstw skóry i tkanki podskórnej. Nieleczona płonica jest w 15-20% śmiertelna.

Leczenie szkarlatyny

W leczeniu szkarlatyny stosuje się antybiotyki. Lekiem z wyboru jest penicylina. Stosuje się je w dawkach odpowiednich do masy ciała i wieku. Okres ich przyjmowania wynosi 7-10 dni. Warto pamiętać o tym, że leczenia antybiotykami, nawet mimo poprawy stanu zdrowia, nie wolno przerywać. Należy je przyjmować precyzyjnie, przestrzegać przepisanych pór, tak, aby stężenie penicyliny we krwi cały czas utrzymywało się na odpowiednim poziomie. Ponadto, wskazane jest stosowanie witaminy C, odpoczynek, nawadnianie, podawanie leków obniżających gorączkę oraz tabletek do ssania o miejscowym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Po przebyciu płonicy obserwuje się trwałą odporność. Są trzy typy toksyny bakteryjnej, także na płonicę można zachorować trzy razy. Wdrożenie antybiotykoterapii skraca zakaźność do 24 godzin. Celem leczenia jest zahamowanie wytwarzania toksyn paciorkowcowych, skrócenie czasu trwania choroby, eradykacja patogenów i zmniejszenie ryzyka powikłań. Do szpitala kieruje się dzieci z ciężkim przebiegiem choroby lub występującymi powikłaniami.

 

Przypisy

1. Boroń-Kaczmarska A. Choroby zakaźne i pasożytnicze. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017.
2. Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.

dr n.med Agnieszka Sut

 

---

 Glista ludzka

 

Glista ludzka – objawy. Diagnostyka obecności glisty ludzkiej w organizmie

Glistnica jest chorobą pasożytniczą jelit najpowszechniej występującą na świecie. Spowodowana jest zarażeniem glistą ludzką. Źródłami zarażenia są gleba lub żywność zanieczyszczona ziemią oraz woda zanieczyszczona odchodami ludzkimi. Objawy glistnicy ludzkiej są różne w zależności od etapu choroby. Zarażenie glistą ludzką występuje powszechnie, a najczęściej stwierdzane jest w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. W okresie wędrówki larw u chorych obserwowane są objawy ze strony układu oddechowego, na etapie pasożytowania w jelicie choroba może zaś powodować ból brzucha, osłabienie, a przy silnej inwazji – niedrożność jelita. Sprawdź, jakie objawy mogą jej jeszcze towarzyszyć oraz w jaki sposób glistnica jest rozpoznawana.

 

Co to jest glista ludzka?

Glista ludzka (z łac. Ascaris lumbricoides hominis) to gatunek pasożyta należący do rodzaju Ascaris. Dorosłe osobniki są w stanie osiągnąć kilkadziesiąt centymetrów długości – samice są z reguły większe od samców (mierzą odpowiednio do 40 cm i 10–32 cm). Pasożyty te mają jasnoróżowe ciała o obłym kształcie. Do zarażenia glistą ludzką dochodzi drogą pokarmową. Pasożyt może dostać się do organizmu człowieka poprzez spożycie warzyw i owoców narażonych na kontakt z ludzkimi fekaliami bądź też zanieczyszczonej wody (np. podczas kąpieli w jeziorze). Glistnicy sprzyja niski poziom higieny, szczególnie zła gospodarka ściekami, używanie odchodów ludzkich jako nawozu, wilgotny i ciepły klimat. Szacuje się, że glistnicą ludzką zarażona jest około jedna czwarta populacji na świecie. Największą zapadalność obserwuje się wśród dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Glista ludzka – cykl rozwojowy glisty ludzkiej

Dorosłe samice glisty ludzkiej żyją w jelicie cienkim, gdzie są w stanie złożyć w ciągu dnia do 200 000 jaj. Te wydostają się z organizmu żywiciela razem z kałem. Inwazyjne jaja przeżywają w glebie przez kilkanaście miesięcy, a w wyjątkowo sprzyjających warunkach w wilgotnym i ciepłym środowisku – nawet przez kilka lat. Po połknięciu przez człowieka trafiają do przewodu pokarmowego, gdzie wydostają się z osłon jajowych. Przez ściany jelita trafiają do naczyń krwionośnych. Razem z krwią docierają do płuc. Tam mają zapewniony tlen, który jest konieczny do dalszego rozwoju. W pęcherzykach płucnych linieją dwa razy. Kiedy mają około 2 mm, kierują się do oskrzelików, oskrzeli, tchawicy, a później do krtani. Zostają połknięte i wracają do jelita cienkiego. Wędrówka larw trwa około 14 dni. Przez kolejne 2 miesiące pasożyty dojrzewają i zaczynają się rozmnażać.

Jakie są objawy glistnicy?

Zarażenie glistą ludzką wiąże się z rozwojem glistnicy. W większości przypadków choroba ta ma bezobjawowy przebieg. U pozostałych osób objawy glistnicy ludzkiej należy podzielić na związane z okresem wędrówki larw i z pasożytowaniem dojrzałych osobników w przewodzie pokarmowym.

Glista ludzka – objawy w okresie wędrówki larw

Przemieszczające się do płuc larwy powodują tzw. glistnicę płucną. To łagodna i samoograniczająca się choroba. Mija samoistnie w ciągu 2–3 tygodni. W tym czasie nie wolno stosować środków powodujących obumarcie pasożyta, gdyż mogłoby to doprowadzić do zatkania dróg oddechowych czy skurczu oskrzeli. W czasie tego etapu zakażenia glistą ludzką zaobserwować można następujące objawy:

• suchy kaszel,
• uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej, które nasila się podczas głębokiego oddychania,
• duszność i krwioplucie (rzadziej),
• świsty i rzężenia podczas osłuchiwania płuc,
• uczucie ogólnego rozbicia,
• stan podgorączkowy lub niewysoka gorączka,
• eozynofilia (zwiększona liczba we krwi granulocytów kwasochłonnych, czyli rodzaju krwinek białych),
• podwyższony poziom całkowitych przeciwciał klasy IgE,
• hipergammaglobulinemia (wzrost stężenia immunoglobulin klasy G),
• nacieki – zagęszczenia miąższowe o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów (nacieki Löefflera), widoczne na RTG klatki piersiowej.

Glistnica ludzka – objawy obecności pasożyta w przewodzie pokarmowym

Na tym etapie zakażenia glistą ludzką najczęstsze objawy stanowią: obecność glisty w treści wymiocin lub w kale, bóle brzucha, ogólne osłabienie, nadmierna pobudliwość. Masywna inwazja pasożytem wiąże się z ryzykiem zaburzenia drożności jelita cienkiego. Kłęb glist ludzkich obecny w świetle jelita zwyczajnie je blokuje. Poza tym może prowadzić do zespołu złego wchłaniania, a ten okazać się przyczyną niedożywienia (najczęściej jest to niedobór białka, witamin A i C). To z kolei doprowadzić może do opóźnionego rozwoju psychofizycznego u dzieci. W wyniku przedostania się glisty ludzkiej poza jelito cienkie istnieje ryzyko szeregu powikłań glistnicy. W przypadku dotarcia do przewodu trzustkowego rozwija się niekiedy ostre zapalenie trzustki, pęcherzyka lub dróg żółciowych, cholestaza zewnątrzwątrobowa. Z kolei obecność pasożyta w wyrostku robaczkowym to czynnik predysponujący do powstania stanu zapalnego tego narządu.

Glista ludzka – jak leczyć? Diagnostyka glistnicy

Same objawy glisty ludzkiej są niewystarczające do rozpoznania zakażenia. Kluczowe w diagnostyce jest wykrycie w kale jaj pasożyta. Ważne, aby oddać do badania 3 próbki kału, pobrane w odstępach 2–3-dniowych. W przypadku podejrzenia zarażenia glistą ludzką wykonuje się testy  krwi: morfologię (głównie w kierunku eozynofilii)  i pomiar stężenia IgE całkowitej.  Możliwa jest indentyfikacji DNA glisty w próbkach kału za pomocą metody PCR. Niekiedy obecność form pasożyta udaje się stwierdzić w plwocinie. W zaawansowanej postaci choroby obecność glisty ludzkiej można stwierdzić dzięki metodom obrazowania, np. RTG jamy brzusznej przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego i podejrzeniu niedrożności jelit. Z uwagi na podobny obraz kliniczny objawy glisty ludzkiej powinny być różnicowane z zapaleniem płuc lub oskrzeli w fazie wędrówki larw oraz ze skrętem, z guzem, ze wgłobieniem jelit przy masowej inwazji.

Leczenie glistnicy opiera się na farmakoterapii. Stosuje się takie środki, jak: mebendazol, pyrantel, albendazol, a przy masowej inwazji – cytrynian piperazyny. Leczenie przeciwpasożytnicze wykazuje skuteczność wyłącznie w przypadku dojrzałych osobników, a nie działa na larwy obecne w płucach. Na etapie wędrówki pasożyta konieczne bywa leczenie objawowe z wykorzystaniem leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Po 2 tygodniach od zastosowania leków przeciwpasożytniczych powinna odbyć się kontrola – badanie kału (3 próbki kału w odstępie 2–3-dniowym). W czasie terapii należy przestrzegać diety ubogiej w węglowodany, a bogatej w białko.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze, t. 2, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2012.
2. J. Morozińska-Gogol, Parazytologia medyczna kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
3. T. Ferenc, Zarys parazytologii medycznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.

 

---

Bostonka

 

Objawy bostonki  

Bostonkę (chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej) wywołują enterowirusy, najczęściej różne szczepy Coxsackie. Typowymi objawami HFMD są bolesne owrzodzenia w jamie ustnej i gardle oraz pęcherzykowa wysypka na dłoniach i stopach.

Pierwsze objawy bostonki (HFMD) nie są charakterystyczne. Najczęściej występują:

• gorączka,
• ból gardła
• urata apetytu,
• ogólne złe samopoczucie.

W 1-2 dni po wystąpieniu gorączki, pojawiają się – typowe dla bostonki – bolesne zmiany na:

• języku,
• podniebieniu,
• dziąsłach,
• wewnętrznej stronie policzków.

Po kolejnym dniu można zaobserwować:

• pęcherzykową wysypkę na dłoniach,
• pęcherzykową wysypkę na stopach,
• czasem także pęcherzykową wysypkę na pośladkach i w okolicy narządów płciowych.

Bostonka u dziecka

W naszym klimacie bostonka u dziecka ma zazwyczaj łagodny przebieg. Ustępuje bez konsekwencji po mniej więcej 7-10 dniach. Natomiast u dorosłych może mieć cięższy przebieg i wiązać się z powikłaniami.

Na ostrzejszą infekcję i komplikacje narażone są także osoby z obniżoną odpornością.

Ile trwa choroba dłoni, stóp i jamy ustnej?

Okres wylęgania wynosi od 3 do 5 dni. Bostonka jest najbardziej zakaźna w pierwszym tygodniu, ale chory może zarażać jeszcze przez kilka tygodni po ustąpieniu objawów, ponieważ wirus jest nadal obecny w jego kale i ślinie.

U niektórych osób choroba przebiega bezobjawowo. Pomimo braku symptomów, chorzy ci również zarażają.

Zarażenie bostonką

Bostonka należy do tzw. chorób brudnych rąk. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową lub poprzez kontakt z wydzielinami dróg oddechowych. Powodem zakażenia bostonką mogą być:

• nieumyte ręce,
• powierzchnie zanieczyszczone wirusem (np. zabawki, blaty, klamki),
• ślina,
• plwocina,
• śluz z nosa,
• płyn z pęcherzyków wysypki,
• kał (kontakt może nastąpić np. przy zmianie pieluszki),
• kropelki rozpylane w powietrzu podczas kaszlu lub kichania,
• bliski kontakt z osobą chorą, np. przytulanie.

Bostonka. Objawy choroby początkowo są niecharakterystyczne.

Jak się nie zarazić bostonką (chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej)?

Przebycie bostonki nie zapewnia odporności, gdyż chorobę wywołują różne wirusy. Przeciw bostonce nie ma też szczepionki.

Środki ostrożności, które mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia bostonką to:

• częste i dokładne mycie rąk wodą z mydłem, zwłaszcza po zmianie pieluszki i wyjściu z toalety,
• czyszczenie i dezynfekcja wspólnie użytkowanych miejsc, powierzchni i przedmiotów (w przedszkolach do takich przedmiotów należą np. zabawki),
• unikanie dzielenia z osobą chorą naczyń, sztućców czy innych przedmiotów, na których może znajdować się ślina,
• unikanie dotykania wysypki,
• ograniczenie kontaktu z osobą chorą (należy unikać przytulania i całowania chorego dziecka; chorzy nie powinni uczęszczać do żłobka, przedszkola, szkoły czy pracy).

 

---